စာလံုးဆင့္ သတ္ပံု

    င+ခ-ခၤ        (ကခၤါ-ကင္ခါ)
    င+ဂ-ဂၤ        (မဂၤလ-မင္ဂလ)
    င+ဃ-ဃၤ    (သဃၤာ-သင္ဃာ)
    ဉ+စ-ဥၥ       (ပဥၥ-ပင္စ)
    ဉ+ဆ-ဉၧ     (ဥဉၧ-အုန္ဆ)
    ဉ+ဇ-ဥၨ      (အဥၨန-အင္ဇန)
    ဉ+ဈ-ဥၩ      (ဝဥၩာ-ဝင္စယာ)
    ဏ+ဋ-ဏၬ    (ကဏၬက-ကန္ဋက)
    ဏ+ဌ-ဏၭ    (ကဏၭ-ကန္ဌ)
    ဏ+ဍ-႑    (က႑-ကန္ဍ)
    န+တ-နၲ      (အနနၲ-အနန္တ)
    န+ထ-နၴ      (ဂနၴ-ဂန္ထ)
    န+ဒ-နၵ        (ဆနၵ-ဆန္ဒ)
    န+ဓ-နၶ        (ဂနၶ-ဂန္ဓ)
    မ+ပ-မၸ        (ကမၸတိ-ကမ္ပတိ)
    မ+ဖ-မၹ        (သမၹပၸလာပ-သမ္ဖပ္ပလာပ)
    မ+ဗ-မၺ        (အမၺ-အမ္ဗ)
    မ+ဘ-မၻ       (သမၻူလ-သမ္ဘူလ)
   
(၄)    ''ယ''အေပၚသို့ဆင့္ျခင္း
    က+ယ-က်    (သက်မုနိ-သက္က်မုနိ)
    ခ+ယ-ခ်       (အာခ်ာတ-အာခ်ာတ)
    ဂ+ယ-ဂ်       (အာေရာဂ်-အာေရာက္ဂ်)
    ဃ+ယ-ဃ်    (မာဃ်-မာဃယ)
    စ+ယ-ဈ       (သဥၥ်ာ-သင္စယာ)
    ဍ+ယ-ဍ်       (ကဍ်ာဒီဟိေကာ-ကဍယာဒီဟိ)
    ဏ+ယ-ဏ်    (အာနဏ်=အာနဏယ)

ထိုတြင္ ပထမအကၡရာ၊ တတိယအကၡရာနွင့္ ပဥၥမအကၡရာတို့သည္ မိမိတို့အခ်င္းခ်င္းဆင့္နိုင္သည္။ ထို့အျပင္ ပထမအကၡရာသည္ ဒုတိယအကၡရာအေပၚ၌ ဆင့္နိုင္သည္။ တတိယအကၡရာသည္ စတုတၴအကၡရာ အေပၚ၌ဆင့္နိုင္သည္။    ပဥၥမအကၡရာသည္ ေရွ့ဗ်ဥ္း (၄)လံုးအေပၚ၌ဆင့္ နိုင္သည္။

    အ.ဝဂ္ဗ်ဥ္း(၈)လံုးတို့တြင္''ယ''သည္မိမိတို့အခ်င္းခ်င္းဆင့္နိုင္၍ ''ယ''အေပၚသို့ အျခားဗ်ဥ္း   (၁၈)လံုးဆင့္နိုင္သည္။
   
    ''ရ''သည္ အခ်င္းခ်င္းမဆင့္နိုင္ဘဲ အျခားဗ်ဥ္း(၇)လံုးတို့က လာေရာက္ဆင့္ နိုင္သည္။

    ''လ''သည္ အခ်င္းခ်င္းဆင့္နိုင္၍ ''လ''ေပၚ၌ ''က''ဗ်ဥ္း နွင့္ ''ပ''ဗ်ဥ္းတို့ ဆင့္နိုင္သည္။ ထိုျပင္ ''လ'' သည္ ''ယ''ေပၚ၌ဆင့္နိုင္သည္။

    ''ဝ'' သည္ အခ်င္းခ်င္းဆင့္နိုင္၍ ''ဝ''ေပၚသို့ က.ခ.တ.ဒ.ဇ. န.ယ.သ.ဟ ဗ်ဥ္း(၉)လံုးဆင့္နိုင္သည္။

    ''သ'' သည္ အခ်င္းခ်င္းဆင့္နိုင္၍ ''န.မ''အကၡရာတို့အေပၚ၌ ဆင့္နိုင္သည္။

    ဝဂ္၏အဆံုးျဖစ္ေသာ ဉ.ဏ.န.မ.အကၡရာတို့သည္''ဟ''အေပၚ၌ ဆင့္နိုင္သည္။ ယ.ရ.ဠ အကၡရာတို့သည္လည္း''ဟ''အေပၚ၌ဆင့္နိုင္သည္။ထိုအခါ အကၡရာေရးသားရာ၌ ဟထိိုးအျဖစ္ ရိွေနမည္ျဖစ္သည္။
    

အကၡရာတူဆင့္ျခင္းကို သဒိသေဒြေဘာ္ဟု ေခၚ၍အကၡရာမတူဆင့္ ျခင္းကို အသဒိသေဒြေဘာဟုေခၚသည္။ (သဒိသ-တူေသာ၊ အသဒိသ-အတူ ေသာ၊ ေဒြေဘာ္- နွစ္လံုးထပ္ဆင့္ျပုျခင္း)

              သဒိသေဒြေဘာ္-အကၡရာတူဆင့္ျခင္း 

(၁)     ပထမအကၡရာခ်င္းဆင့္ပံု (အေပၚစာလံုးကို အသတ္ဟုမွတ္ထား၍       အသံမထြက္ရ၊ ေအာက္စာလံုးကိုသာ အသံထြက္ရမည္။)
    က+က    =ကၠ    (သကၠ-သက္က)
    စ+စ=စၥ        (သစၥ-သစ္စ)
    ဋ+ဋ=႗        (ဝ႗-ဝတ္ဋ)
    တ+တ=တၲ    (သတၲ-သတ္တ)
   
(၂)    တတိယအကၡရာခ်င္းဆင့္ပံု
    ဂ+ဂ=ဂၢ        (အဂၢ-အက္ဂ)
    ဇ+ဇ=ဇၨ        (အဇၨ-အစ္ဇ)
    ဍ+ဍ=ၮ        (အၮ-အတ္ဍ)
    ဒ+ဒ=ဒၵ        (သဒၵ-သတ္ဒ)
    ဗ+ဗ=ဗၺ        (သဗၺ-သပ္ဗ)
   
(၃)    ပဥၥမအကၡရာခ်င္းဆင့္ပံု
    ဉ+ဉ=ည    (အညမည-အင္ညမင္ည)
    ပါဠိဘာသာ၌''ည''သည္ ဉနွစ္လံုးဆင့္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာဘာသာ၌မူ ''ည''သည္တစ္လံုးတည္းသာျဖစ္သည္။
    ဏ+ဏ=ဏၰ    (ကဏၰ-ကန္ဏ)

    န+န=နၷ        (ဆနၷ-ဆန္န)
    မ+မ=မၼ        (ကမၼ-ကမ္မ)

(၄)    အဝဂ္အကၡရာတူခ်င္းဆင့္ပံု
    ယ+ယ=ယ်    (ေသယ်-ေသယ)
    လ+လ=လႅ    (ကလႅ-ကန္လ)
    ဝ+ဝ=ဝြ        (ကုဗၺေတာ-ဝြကိုဗၺျပု ကုပ္ဗေတာ)
    သ+သ=ႆ    (ကႆက-ကတ္သက)
   
      အသဒိသေဒြေဘာ္=အကၡရာမတူဆင့္ျခင္း
(၁)    ပထမအကၡရာက ဒုတိယအကၡရာအေပၚသို့ဆင့္ျခင္း
    က+ခ-ကၡ    (ယကၡ-ယက္ခ)
    စ+ဆ-စၧ    (အစၧ-အစ္ဆ)
    ဋ+ဌ-ဋၭ        (အဋၭ-အတ္ဌ)
    

ဌ ဝမ္းဘဲကို လည္ရစ္ထည့္လွ်င္ နွစ္လံုးဆင့္ဟုမွတ္ရမည္။
    တ+ထ-တၴ    (သတၴ-သတ္ထ)
    ပ+ဖ-ပၹ        (ပုပၹ-ပုပ္ဖ)
   
(၂)    တတိယအကၡရာက စတုတၴအကၡရာအေပၚသို့ဆင့္ျခင္း
    ဂ+ဃ-ဂၣ      (ဗ်ဂၣ-ဗ်က္ဃ)
    ဇ+ဈ-ဇၩ       (မဇၩ-မစ္ဈ)
    ဍ+ဎ-ၯု        (အာကၯုန-အာကတ္ဎန)
    ဒ+ဓ-ဒၶ        (သဒၶါ-သတ္ဓာ)
    ဗ+ဘ-ဗၻ      (သဗၻိ-သပ္ဘိ)

(၃)    ပဥၥမအကၡရာကေရွ့ေလးလံုးေပၚသို့ဆင့္ျခင္း
    င+က-ကၤ    (ဝကၤ-ဝင္က)
    တ+ယ-တ်    (တ်ာဟံ-တယာဟံ)   
    ဒ+ယ-ဒ်    (အဒ်-အဒယ)
    ဓ+ယ-ဓ်    (မဓ်-မဓယ)
    န+ယ-န်    (ကန်ာ-ကနယာ)
    ပ+ယ-ပ်    (လိပ်-လိပ်)
    ဗ+ယ-ဗ်    (ဗ်ာဓိ-ဗ်ာဓိ)
    ဘ+ယ-ဘ်    (ဘ်ာဒီဟိ-ဘယာဒီဟိ)
    မ+ယ-မ်    (မ်ာယံ-မ်ာယံ)
    လ+ယ-လ်    (ကလ်ာဏ-ကလယာဏ)
    သ+ယ-သ်    (နိသ်-နိတ္သယ)
    ဟ+ယ-ဟ်    (ဂါဟ်-ဂါဟယ)

    မွတ္ရန္/''ယ''ေပၚသို့က.ခ.ဂ.ပ.ဗ.ဘ.မတို့ကိုဆင့္ရာ၌ျမန္မာအသံထြက္နည္း အရ တစ္သံတည္းျဖစ္ ေအာင္္ပူးတဲြသြားသည္ အျခားလူမို်းမ်ားမွာမူ အသံနွစ္ခု နီးကပ္ရံုမွ်သာျဖစ္၍ တစ္သံတည္းအျဖစ္ ပူးေပါင္း သြားျခင္းမရိွေခ်၊ ထိုေျကာင့္ က်ကို(ကယ)၊ခ်ကို(ခယ)၊ဂ်ကို(ဂယ)၊ပ်ကို(ပယ)၊ဗ်ကို(ဗယ)၊မ်ကို(မယ) ဟု အသံခ်င္း နီးကပ္စြာထြက္ၾကသည္။

     '' ရ ''ေပၚသို့ဆင့္ျခင္း၊''ဝ''ေပၚသို့ဆင့္ျခင္း၊''ဟ''ေပၚသို့ဆင့္ျခင္း တို့ကို ေရွ့ပါဠိဖတ္နည္း၌ ေရးခဲ့ျပီ။
   
(၅)    ''လ''ေပၚသို့ဆင့္ျခင္း
    က+လ-ကႅ    (ေကႅသ-ကေလသ)
    ပ+လ-ပႅ       (ပရိ ပႅဝ-ပရိပလဝ)
     ယ.ရ.လ တို့အေပၚသို့ဆင့္ရာ၌ အေပၚစာလံုးသည္ အသတ္အျဖစ္ လုပ္ေဆာင္ရံုမွ်မက အသံပါထြက္ရသည္။ ပါဌ္ဆင့္ နွစ္လံုးစလံုးအသံထြက္ရ သည္။

(၆)    ''သ''ေပၚသို့ဆင့္ျခင္း
    သ+တ-သၲ    (ဥတၲသၲ-အုတ္တသတ)
    သ+န-သၷ    (ေသၷ-သေနဟ)
    သ+မ-သၼ    (ကသၼာ-ကတ္သမာ)
    သ+တ+ရ-ျသၲ    (ဘျသၲာ-ဘသတရာ)
    မွတ္ရန္/ပါဌ္ဆင့္ နွစ္လံုးစလံုးအသံထြက္ရသည္။

                                                               ဤတြင္ပါဠိဆင့္နည္းျပီး၏။